دستورالعمل استاندارد تست G6PD
این تست برای بررسی کمبود آنزیمG6PD در بیماران دچار همولیز پس از مصرف برخی داروهای و مواد غذایی اکسید کننده کاربرد دارد.
شرح آزمایش
آنزیم مسیر سوخت و ساز گلوکز است. کمبود این آنزیم باعث رسوب هموگلوبین و تغییر غشای گلبول قرمز میشود که این امر میتواند باعث ایجاد درجات مختلفی از همولیز گردد.این بیماری یک صفت مغلوب وابسته به جنس است که برروی کروموزوم X حمل میشود. در مردان به دلیل دارا بودن تنها یک کروموزوم X در صورت دریافت این کروموزوم معیوب از مادر به این بیماری مبتلا میشوند ولی در زنان به دلیل داشتن دو کروموزوم X اگر یکی از این کروموزوم ها سالم باشد تنها ناقل بوده و بیماری را ظاهر نمیکنند. بنابراین این بیماری اغلب در مردان وجود داشته و از طریق مادران ناقل به پسران منتقل میشود.. در حدود ۱۰-۱۵٪ از جمعیت به این بیماری مبتلا میشوند که اغلب در مدیترانه ای ها (ایتالیا،یونان، یهودیان با اجداد اسپانیایی و پرتغالی) دیده میشود. این آنزیم ، آنزیم مهم مسیر سوخت و ساز گلوکز در مسیر پنتوز فسفات بوده که طی این راه NADPH برای تولید انرژی در RBC تولید میشود. بیشتر گلوکز در گلبولهای قرمز جوان در مسیر امبدن-مایرهوف برای تولید NADH مصرف میشود. باافزایش سن گلبولهای قرمز مسیر پنتوز فسفات راه غالب متابولیسمی در گلبولها میشود.NADPH تولید شده در این راه از RBC در مقابل عوامل اکسید کننده مضر محافظت میکند. در بیماران مبتلا به کمبود G6PD به دلیل کاهش NADPH گلبولهای قرمز در برابر مواد اکسید کننده حساس شده و در صورت مصرف داروها و مواد غذایی اکسید کننده هموگلوبین اکسید شده و در جدار RBC رسوب کرده و در نتیجه باعث لیز RBC میشود. به دنبال مصرف این مواد اکسید کننده همولیز در روز اول و معمولا در روز چهارم اتفاق میافتد. از جمله شایع ترین داروهای اکسید کننده میتوان به داروهای ضد مالاریا، داروهای سولفا، نیتروفورانتویین، آسپیرین و فناستین اشاره نمود. عفونت ها و اسیدوز باعث تسریع همولیز میشود. از بین غذا ها نیز میتوان به باقلا اشاره نمود.این بیماری در افراد تحت عنوان فاویسم نامیده میشود که تهدید کننده زندگی فرد نبوده ولی این افراد در طول زندگی خود از مصرف این مواد باید خودداری نمایند.
روش اجرایی کار :
برای انجام این تست از از روش زیر میتوان استفاده نمود:
روش باتلر RBC: در حالت نرمال حاوی مقادیر نرمالی از آنزیم بوده که اگر این سلول را با گلوکز۶- فسفات و NADP مجاور نماییم تبدیل NADP بهNADPH صورت گرفته و باعث ایجاد خاصیت فلورسانس میشود زیرا NADPH دارای خاصیت فلورسانسی میباشد. میزان فلورسانس با میزان آنزیم متناسب است.۱۰لاندا از خون بیمار (خون تام حاوی EDTA)را با ۱۰۰لاندا از محلول موجود در کیت G6PDرا در یک لوله شیشه ای می ریزیم و ۱۵ دقیقه در دمای اتاق قرار می دهیم و سپس یک قطره از آن را بر روی یک کاغذ صافی ریخته و اجازه می دهیم تا خشک شود و سپس آن را در زیر لامپ UVمی گذاریم اگر قطره در زیر لامپ خاصیت فلورسانس داشته باشد فرد نرمال است و اگر قطره کمی خاصیت فلورسانس داشته باشد و رنگ آن کدر باشد کمبود نسبی است ولی اگر خاصیت فلورسانس نداشته باشد و قهوه ای تیره باشد کمبود کامل است .
لام خون محیطی: در لام خون محیطی در صورت رنگ آمیزی حیاتی میتوان اجسام هینز را که ناشی از رسوب هموگلوبین هستند مشاهده نمود البته در گلبولهای جوان دیده نمیشود.
افزایش سطح: در کم خونی پرنسیوز،کم خونی مگالوبلاستیک، خونریزی مزمن، انفارکتوس میوکارد، اغمای کبدی، هیپرتیروئیدی. در این موارد میزان آنزیم افزایش داشته و کمبود آن مشخص نمیشود.
کاهش سطح: در مواردکمبود G6PD ،آنمی همولیتیک و آنمی های نادر غیر اسفروسیتی
تهیه کننده : پدرام پریچهره
